Eind vorig jaar werkte Boudewijn het eerste gedeelte van zijn toernee af, een reeks van zeventien voorstellingen in steden als Ostende, Gent, Hasselt, Antwerpen, Brussel, Mechelen en Turnhout. Deze maand geeft hij er nog tien, in onder meer Kortrijk, Brugge, St. Niklaas, Vilvoorde en Halle, waarna hij ongeveer alle min of meer belangrijke plaatsen in het Vlaamse land heeft aangedaan. Met uitzondering van Brussel waren de schouwburgen, feestzalen en culturele centra overal ruim van tevoren uitverkocht. Duizenden popelende Belgen telden maar al te graag zestig tot driehonderd frankskes neer om Boudewijn, in de rug gesteund door een viertal popmusici, de hoogtepunten uit zijn repertoire te horen vertolken.
Zij worden niet teleurgesteld. Boudewijn heeft grondig gerepeteerd met zijn tijdelijk in het leven geroepen Jeroen Bosch Band, kent alle teksten weer van buiten en de hits van weleer bruisen van vitaliteit. Noem ze maar op: Meisje van zestien, Aeneas nu, Het Spaarne, De Waterdrager, Ballade van de vriendinnen van een nacht, Beneden alle peil, De Noordzee, Verdronken vlinder, Testament, Jimmy, Als de rook om je hoofd is verdwenen. Anderhalf uur blijde herkenning.
Voetbalshirt
Op de avond van de première in het casino te Ostende draagt Kamiel Pauwels, directeur van Spiraal Teaterprodukties, een hoogglanzend voetbalshirt onder zijn nappa jasje. Het donkerrode weefsel staat tot het uiterste gespannen en de oorspronkelijk in een cirkel opgedrukte tekst heeft de vorm van een ellips aangenomen. BOUDEWIJN TOURNEE 76/77 luidt de shirtreclame en de Antwerpse producent loopt er zichtbaar voldaan mee rond. Wat blijkt?
"Het initiatief voor deze tournee is van ons uitgegaan," aldus Pauwels. "Uiteindelijk is het vrij laat helemaal rondgekomen, te laat eigenlijk om een groot tournee zoals dit op te zetten. Maar door onze goeie relaties met al die verschillende theaters is het toch op vrij vlugge termijn gelukt. En daar ben ik wel een beetje fier op, ook omdat ik altijd heb gezegd dat het allemaal uitverkochte zalen gingen worden, wat niemand geloofde. Het is echt heel bijzonder dat een zanger zulke ontzettend enthousiaste en stampvolle schouwburgen bij mekaar krijgt, ondanks de zeer korte voorbereidingstijd."
"Boudewijn heeft een enorme impact. Hij is niet alleen populair bij de generatie die hem heeft zien beginnen en zijn grote successen heeft zien vieren, maar ook bij de jonge generatie van vijftien, zestien. Hij was onze eerste grote chansonnier, de Bob Dylan voor Nederland en België - niet alleen wat muziek en personaliteit betreft, maar ook wat teksten betreft. Zijn platen zijn blijven verkopen in een enorm tempo en dat fenomeen kan vermoedelijk alleen maar verklaard worden door zijn kwaliteit. "Het schijnt dat sommige Nederlanders een beetje in hun wiek zijn geschoten door deze tournee en zeggen: waarom doet-ie het niet bij ons' O, gaat-ie een beetje succes oogsten bij die domme Belgen. Gaat-ie daar even poen pakken. Dat vind ik natuurlijk fijn om te zeggen, maar je kan inderdaad de vraag stellen waarom Boudewijn niet in Nederland een serieus opgezette theatershow gaat maken." Voorlopig zal dat er in elk geval niet van komen. Over een maand, 4 april, stijgt Boudewijn de Groot samen met zijn vrouw Alma en zoontje Jimmy uit deze lage landen op, om zich voor onbepaalde tijd in Los Angeles te vestigen. Nog net op tijd voerden wij in het Plaza Hotel te Antwerpen een nachtelijk gesprek met hem.
Je bent zeven jaar niet opgetreden. Had je een duidelijke reden om ermee te stoppen of zag je het op een gegeven moment gewoon niet meer zitten?
"Nou, ik zag het niet meer zitten op de manier waarop ik het vroeger deed. Dus dat je er zo je beroep van gemaakt had dat je beschikbaar was op elk gewenst tijdstip, wat betekende dat je vier, vijf avonden per week optrad. Steeds weer die hele sleur van 's ochtends opstaan, al een beetje nerveuzig worden, je afvragen hoe het 's avonds zal gaan, steeds ergens anders naartoe reizen - vaak alleen - en dan ergens aankomen waar je nog nooit geweest bent."
"Eigenlijk ben je dus constant bezig met neven-effecten die op je inwerken en met het resultaat van het uiteindelijke optreden. Maar nauwelijks met het optreden zelf en met het repertoire zelf. Dat werd op een gegeven moment een wat trieste aangelegenheid, vond ik. Toen had ik het gezien. Ik heb het vijf jaar gedaan en toen had ik er zo genoeg van, dat ik ermee opgehouden ben."
En waarom doe je het nu weer wel?
"Ja, waarom... Ik heb me zeven jaar lang niet bezig gehouden met dat oude repertoire en twee nieuwe platen gemaakt. Maar in die tussentijd zijn ook de oude nummers weer uitgekomen op dubbelplaten en verzamelalbums en die zijn goed verkocht. Dus de belangstelling is steeds op een bepaald peil gebleven en dan krijg je een ontzettend groot publiek dat bestaat uit jongere mensen die die nummers voor het eerst horen en voor het eerst kopen. Na zeven jaar is er opeens een soort nieuwe generatie en dan begint de vraag naar optredens toch weer te komen. Vooral uit België kwam die vraag de laatste tijd weer veel naar voren en toen heb ik op een gegeven moment ja gezegd."
"Ik ben niet iemand die het applaus zo hard nodig heeft, of die volle zaal, maar ik geloof wel dat het belangrijk is om bij tijd en wijle op zijn minst een wat directer contact te hebben met je publiek. Wanneer je alleen maar thuis blijft zitten componeren en dan de studio ingaat, werk je op een ontzettende afstand van het publiek. Ze horen je alleen maar op de plaat, dus hoe je op dat moment was. Maar je weet eigenlijk nooit hoe ze nou direct op jezelf als zingend persoon reageren, wat ik toch ook vreselijk belangrijk vind."
Voor je levensonderhoud is het misschien ook noodzakelijk om af en toe eens op te treden.
"Van de platenopbrengst kan je ook bestaan, maar op een gegeven moment kom je in een soort stroomversnelling terecht. Je krijgt van zo veel kanten geld binnen - van de plaatverkoop, van de auteursrechten en ook van het optreden - dat je in een financiële situatie komt die welstand betekent. Wat inhoudt dat je niet alleen veel dingen aanschaft, naar dus ook veel dingen moet onderhouden en veel geld daaraan uitgeeft. Om dat financiële peil omhoog te houden is het inderdaad noodzakelijk dat je gaat optreden, of blijft optreden. En dat is allemaal prachtig zolang je populair bent en dus veel aanvragen krijgt, maar het wordt natuurlijk moeilijker als die aanvragen uitblijven."
"Maar voordat het zover was, had ik er al überhaupt geen zin meer in. Dat was dus zeven jaar geleden, toen heb ik gezegd: het kan mij geen bal schelen, ik zet gewoon overal een streep onder - ook onder dat constante financiële niveau. Natuurlijk had ik wel geld achter de hand, maar dat is er vrij snel doorheen gegaan. Vooral omdat ik toen investeringen had in een groep, een paar jongens waar ik Engels repertoire mee wilde gaan zingen en die moest ik dus min of meer onderhouden. Het was een beetje commune-achtig. We gingen naar Dwingeloo, naar een boerderij, maar het experiment mislukte.
Hoe kwam dat?
"In de grond van de zaak was het natuurlijk zo, dat we uiteindelijk gewoon niet met elkaar op konden schieten. We waren zo verschillend dat we ontzettend langs elkaar heen aan het leven en aan het muziek maken waren. Nou, dan ga je je wel afvragen wat je eigenlijk zit te doen. Mensen die langs elkaar heen leven en toch het doel hebben om gezamenlijk iets te bereiken, dat is een tegennatuurlijke situatie."
De groep waar je in België mee optreedt, is een gelegenheidsformatie?
"Ja. Drie van die jongens hebben meegespeeld op de laatste plaat en de vierde ken ik al een paar jaar, dus ik weet wat-ie kan en hoe betrokken hij is bij muziek. Ik heb ze gevraagd en we blijven bij elkaar tijdens de tournee, maar daarna gaat iedereen weer zijn eigen weg."
Je wilt naar Amerika. Moeten we deze tournee zien als een afscheid?
"Nee, nee. Zeven jaar geleden, weet je wel, had ik ook een tournee, ook met een groep en dat was toen een afscheidstournee. Maar dit is gewoon een tournee en wat er hierna gebeurt, weet ik niet. Ik heb steeds gezegd: ik doe deze tour en dan ga ik lekker naar Amerika en probeer daar zo lang mogelijk te blijven. Die combinatie klinkt natuurlijk een beetje als afscheidstournee, maar ik heb het nooit zo genoemd. 't Is ook niet zo. Nogmaals, het is een tournee die ik op dit moment èn leuk èn noodzakelijk vind."
Je weet hoe het thuisfront erover denkt. De indruk dat je op het ogenblik lekker bezig bent je zakken te vullen, zoals dat heet. Naar verluidt, vijfduizend gulden per optreden. Bovendien zou het Belgische publiek makkelijker zijn, minder kritisch. In Nederland zou je je oude repertoire niet meer durven zingen.
"Eh... ja, er zit natuurlijk altijd een grond van waarheid in zoiets. 't Is alleen de intentie waar het mee gezegd wordt. Makkelijker publiek... In '69, '70 was mijn ervaring dat het Nederlandse publiek gewoon minder snel komt naar een avond waarop iemand alleen maar liedjes staat te zingen, zonder dat er verder iets van show of sketches bij is. Daar vind je in Nederland ontzettend moeilijk publiek voor en in België komt het publiek daar wel in groten getale naartoe. En dat heeft nog niet eens wat te maken met hoe goed of hoe slecht iemand is. In tweede instantie wel, natuurlijk. Maar in België krijg je altijd grotere zalen vol dan in Nederland. Of je moet een gevarieerd programma brengen, een show met Willy Alberti en Conny Vandenbos en noem ze maar op, dan komt er 2500 man naar De Doelen."
"Als het allemaal wat minder wordt, kleinkunst of luisterlied of zo, dan ben je in Nederland automatisch aangewezen op die cafés-chantants en jeugdclubs, weet je wel. Maar ik wilde deze tour graag muziek maken met meer muzikanten dat alleen mezelf, terwijl de nummers waar dat goed voor was, ook wat steviger moesten klinken dan van het gemiddelde luisterlied verwacht wordt. Dat houdt dus in dat je al niet meer in die kleine cafés-chantants terecht kan, ook omdat deze tour groter was opgezet en te duur voor die kleine zaaltjes zou worden. Nou, okay, op die manier is het in België inderdaad makkelijker. Zeker."
"En wat het geld betreft - ik zal er heus aan verdienen. Als ik naar Amerika wil, zal ik daar een tijd mijn weg moeten zoeken en kijken wat ik ervan kan maken en dat zal een hoop geld kosten. Dus als ik nu een tour doe, omdat ik het belangrijk vind, laat het dan ook nog gunstig zijn voor mijn nabije toekomst in de muziek. Ik hou er natuurlijk iets aan over, dat is een duidelijke zaak. Maar het zijn nooit uitsluitend financiële motieven waarom je iets doet. Ik kan bijvoorbeeld ook weer platen gaan produceren, heb ik een jaar of vier, vijf gedaan en daar ben ik intussen weer een beetje op uitgekeken."
Waaruit bestaat voor jou de aantrekkingskracht van Amerika?
"Nu? Of vroeger?"
Vroeger bijvoorbeeld.
"Nou, vroeger was het een soort gefascineerdheid door de American Dream, weet je wel. De manier van leven die sprak uit alles wat er hier uit Amerika overkwam, dat waren dus voornamelijk films en liedjes en dat soort dingen. Het fascineerde me ontzettend hoe het daar toeging, hoe ze er daar uitzagen en wat ze deden. Die hele sfeer trok me. Ik was toen alleen te jong en later te weinig avontuurlijk om er vroeg naartoe te gaan. Toen zakte die belangstelling ook wat meer in het onderbewuste en ik hield me bezig met de realiteit van dat moment, die inhield dat ik in Nederland op de Filmacademie bezig was cameraman te worden en daarna zanger. Maar die gefascineerdheid bleef wel ergens onder de oppervlakte hangen. Alles waarvan ik dacht dat het uit Amerika kwam, bekeek ik met heel andere ogen. Gewoon een soort fixatie was dat".
Je bent er inmiddels twee keer geweest. Klopte de werkelijkheid met het beeld datje je gevormd had?
"De sfeer beantwoordde er zeer zeker aan. Je wordt in die zin natuurlijk ontnuchterd, dat je met de realiteit te maken krijgt en dus nauwelijks kan zwelgen in de sfeer die je jezelf hebt voorgesteld. In je fantasieën is dat het enige waar je je mee bezig hoeft te houden, maar als je in die sfeer zit, moet je erin werken en dat is me goed bevallen. Ik word erdoor gestimuleerd, door die Amerikaanse sfeer."
Het ligt in je bedoeling om er met vrouw en kind echt te gaan wonen. Heb je concrete
ideeën over wat je daar zou kunnen doen?"De ideeën zijn in hun concreetheid toch nog vaag. Ik heb daar een paar contacten en die kunnen zich vrij makkelijk uitbreiden naar meer contacten. Ik wil op een gegeven moment met mensen muziek kunnen maken en zelf ook wat meer aan de theoretische kant bezig zijn. Dat zou ik misschien net zo goed hier kunnen doen, maar het zijn daar toch andere mensen en er wordt andere muziek gemaakt."
Je hebt je in je repertoire altijd intensief met de moedertaal bemoeid. Daar begin je in Amerika weinig mee.
"Omdat ik voor Nederlands publiek werkte, was die eigen taal belangrijk. Maar als je in Amerika met mensen samenwerkt, kan je natuurlijk ook Engelse teksten maken. In eerste instantie wil ik gewoon eens kijken hoe persoonlijk ik als muzikant en als zanger overkom. Als je persoonlijkheid niet dat heeft wat een zeker publiek geïnteresseerd maakt, dan kan je misschien om je muzikale talenten in een groep terecht komen, wat ik ook fantastisch zou vinden. Maar er lopen daar duizenden rond met muzikale talenten. Een persoonlijkheid is altijd uniek. 't Is alleen maar de vraag of die zoveel charisma heeft dat-ie naar voren komt. Daar wil ik dus proberen achter te komen."
Hoe denk je zelf dat je het meest tot je recht komt, als musicus of als zanger
"Als componist/zanger. Als muzikant ben ik niet zo veel waard - op dit moment zeker niet - Tot nog toe ben ik eigenlijk te laks geweest om er echt veel aan te doen. Ik bedoel, alles was altijd adequaat en genoeg voor mijn repertoire, maar als het op een gegeven moment erop aankomt om als muzikant op te treden, dan kom ik nog heel wat te kort. Ik weet trouwens niet eens hoe mijn talenten in die richting liggen, of ik ook een goeie muzikant zou kunnen worden."
"Ik heb er ontzettende moeite mee om mezelf tot iets te zetten en dat zal misschien wel met mijn sterrebeeld te maken hebben. Stieren schijnen moeilijk op gang te komen. Ik heb altijd stimulansen van buitenaf nodig, van mensen, sferen of stemmingen. En ik voel me in Nederland niet gestimuleerd op dit moment. Zelfs niet door die prettige omgeving, waar ik me thuisvoel. Als ik daar wegga, uit Heemstede, zal ik er natuurlijk vaak genoeg aan terugdenken en ik zal er ook zeker wel weer terugkomen, om te kijken of om er weer te gaan wonen. Ik weet het niet. Het is niet iets waar ik me nu al te veel mee bezig wil houden.
Wat voor songs ga je in het verre Amerika zingen?
"Ik moet er eerst eens duidelijk achter zien te komen wat mijn muziek is. Waarover ik ga zingen vind ik op dit moment niet zo belangrijk."
Welk soort muziek vermoed je dat het wordt?
"Ik denk dat ik het sterkste zal overkomen als mijn muziek de wat vloeiende simpelheid heeft van J.J. Cale of zo. Hoe graag ik ook nummers zou zingen die voor mijn part hard rock zijn. Het is voor mij gewoon nog een vraagteken hoe ik in Amerika op de mensen over zal komen. Maar ik heb het wel al enigszins kunnen ondervinden, omdat ik de laatste keer dat ik er was, twee nummers heb opgenomen die ik samen met René Daalder en een Amerikaanse jongen heb geschreven. Daarvan was het ene nummer wat steviger en het andere was van die vloeiende simpelheid, weet je wel. En iedereen die daar de opname gehoord heeft, koos onmiddellijk voor het laatste. Dus ik denk inderdaad dat dat de soort muziek is die het meest in mijn persoonlijkheid ligt. Maar zeker weten zal ik het pas, als ik daar echt bezig kan zijn."
Hoe vind je je eigen stem? Je gebruikt hem waarschijnlijk goed, want het zingen lijkt je moeiteloos af te gaan.
"Het kost me geen moeite, nee. Eigenlijk zing ik nogal monotoon. Ik probeer wel 's een beetje te improviseren, maar dat doe ik dan altijd met voorbedachte rade. Als ik intu&ium;ltief en automatisch zou zingen, zou het nooit bij me opkomen om echt af te wijken van de melodie. Ik praat ook zo. Monotoon. Het lijkt met niet prettig om dit bandje te moeten terughoren. Op mijn eerste platen heb ik ook nog zo'n afgrijselijke dictie. Misschien wel duidelijk, maar met een soort geaffecteerdheid die me ontzettend begon tegen te staan. Dus dat is wel iets waar ik op ben gaan letten."
Je klonk toen nog echt als een keurige jongen.
"Ja. En veel van die eerste nummers hebben die wezenlijke inhoud ook nog, omdat Lennaert en ik toen met de allersimpelste en meest aan de oppervlakte liggende gemeenschappelijke dingen bezig waren. Maar ook later bleven de teksten nog steeds vanuit die allereerste situatie geschreven, terwijl ik op een gegeven moment allang niet meer in Heemstede woonde en in andere milieus allang met andere dingen bezig was. Dus dat werkte toen niet meer - tenminste, naar mijn gevoel. Die platen hebben goud gehaald en platina, maar ik voelde dat het niet over dingen ging waar het bij mij om draaide."
Overlegde je dan niet van tevoren met Lennaert Nijgh waarover hij het in zijn teksten zou hebben?
"Nee, zeker in het begin niet. Bij de eerste twee platen sowieso niet. Picknick is een plaat die wel van tevoren opgezet werd, omdat we alletwee nogal in die stroom van de Flower Power zaten, die toen een ontzettende kracht had. Zoveel kracht, dat er eigenlijk niks uit voortgevloeid is, omdat alle energie van die hele stroming in de stroming zelf opgebruikt werd. Wij hebben daar ook aan meegedaan en vanuit die opzet is Picknick geschreven, dus dat was wel een vooropgezette plaat."
"Maar de andere dingen, die persoonlijk klinken, zijn in eerste instantie Lennaerts persoonlijke dingen. Hij zal zich zeker op een gegeven moment zoveel mogelijk in mij verplaatst hebben, of het althans geprobeerd hebben, maar we hebben er nooit over gesproken. Alleen hebben we steeds in dezelfde buurt gewoond en qua milieu zo'n gelijke opvoeding gehad dat die situatie waar alles in speelt en de dingen die er gebeuren, even makkelijk op mij konden slaan als op hem. Dat heb ik toch een bezwaar gevonden. Het ging wel over mij, maar het ging net zo goed over iemand anders uit dat milieu. Echt over mij ging het allemaal niet."
Heeft dat uiteindelijk tot een artistieke breuk tussen jullie geleid? Voor je laatste elpee 'Waar ik woon en wie ik ben' schreef René Daalder immers de teksten.
"Begin vorig jaar hoopte ik met Lennaert weer aan een plaat te kunnen gaan werken, als ik hem duidelijk kon maken waar ik stond en wat ik wilde. En bij hem zou ik proberen inzicht te krijgen in hoe hij dacht en waar hij mee bezig was. Dat is allemaal niet gelukt, omdat we weliswaar een innig contact hebben, maar op de een of andere manier geen intiem contact. We zien elkaar veel en we hebben veel samen gedaan, maar we weten niet echt van elkaar wat de ander betekent en wat de ander doet. En dat is natuurlijk nodig als je vanuit bepaalde tijdstippen in je leven iets samen wilt gaan maken."
"Mijn laatste plaat was namelijk vanuit zo'n intiem contact geschreven en die kon dus echt gaan over de situatie van dat moment en wat mijn betekenis toen was. Hij is misschien klote gemixed, hij is misschien slecht gezongen en voor mijn part zijn de nummers, technisch gezien, ook nog slecht, maar ik zing in ieder geval over wezenlijke dingen. Dingen die ontzettend nauw met mij verbonden zijn en waar Lennaert en ik het eigenlijk nooit over gehad hebben."