De cd 'Het Eiland in de Verte' verschijnt bij Universal Music en ligt vanaf vandaag
(zaterdag 21/2) in de winkel.
Zestig wordt Boudewijn de Groot dit voorjaar. De zanger zit nu alweer veertig jaar 'in het
vak' en viert dat met een langverwachte nieuwe cd, 'Het Eiland in de Verte', met daarop
vele nieuwe teksten van zijn in 2002 overleden vaste
tekstdichter, Lennaert Nijgh.
Het werd een requiem voor een vriend.
HAARLEM | De gegevens vooraf: de nieuwe cd van Boudewijn de Groot, 'Het Eiland in de Verte',
had eigenlijk 'Andere Tijden' moeten heten. Hij had bovendien al in 1998 als opvolger van
'Een Nieuwe Herfst' het licht moeten zien. Het had ook een plaat moeten worden met daarop
louter teksten van Boudewijns jeugdvriend Lennaert Nijgh.
Zo bezien is 'Het Eiland in de Verte' in veel opzichten een heel andere cd geworden dan
aanvankelijk de bedoeling was. Acht nog nooit eerder op muziek gezette teksten van Nijgh
staan er op; meer zat er van de kant van Nijgh niet in. Want Nijgh, hij is niet meer.
Boudewijn de Groot: "Of ik wel eens pissig op Lennaert geworden ben? Ik ben alles op hem
geworden. Ik heb mezelf vernederd tot op mijn knieën vallen, ik ben kwaad op hem
geworden, ik heb hem uitgescholden, ik heb sarcastisch gedaan, ben vriendelijk en begripvol
geweest. Maar daar was hij dus niet meer gevoelig voor." "Deze cd had er moeten liggen toen
ik met mijn vorige tour, Andere Tijden, begon. Andere Tijden had ook de titel van deze cd
moeten zijn. Maar Lennaert kwam niet met teksten, althans niet in voldoende mate. En die
tour was al gepland, dus moest ik mijn heil zoeken bij andere schrijvers - Freek de Jonge,
Jan Rot. Tóch had ik toen nog het idee dat die plaat met Lennaert er uiteindelijk
wél zou komen. Het besef dat ik van Lennaert geen teksten meer hoefde te verwachten,
is uiteindelijk heel geleidelijk gekomen. Wanneer weet je zoiets definitief? Dat is moeilijk
te zeggen. Ik zag wel dat hij er steeds slechter aan toe was, maar ik had geen idee dat het
zou aflopen zoals het uiteindelijk is afgelopen. Hij is het hele jaar 2002 blijven roepen
dat de nieuwe cd er zou komen. Mét teksten van hem. Hij had zelfs een heel cd-plan
gemaakt. Hij wilde dus wél."
"Ondertussen zei Lennaert dat ik niet zo aan zijn kop moest zeuren. En daar kon ik me ook
wel iets bij voorstellen. Er is een periode geweest dat ik iedere week aan hem vroeg hoe
het zat, daar word je natuurlijk ook niet goed van. Dan riep-ie dat het er heus aankwam.
En ja, hij refereerde daarbij ook aan de dood van zijn vader en hoe moeilijk dat allemaal
voor hem was. Maar eerlijk gezegd denk ik dat hij toen gewoon bezig was met smoezen.
Verstoppertje spelen."
"Waar hij wel gevoelig voor was, was als hij in de schijnwerpers stond, geëerd werd voor
zijn werk. Zoals toen we geridderd werden, of toen hij een hommage kreeg in het Nieuwe De
La Mar en bij de presentatie van zijn boek met liedteksten - op die momenten riep hij vol
zelfvertrouwen en trots dat er weer een cd van Boudewijn en Lennaert in de maak was.
Maar als we alleen met zijn tweeën waren, dan was het toch weer: 'Ja, ja, ja, ja, ja...'
En uiteindelijk dus 'nee'. En of ik niet zo aan zijn kop wilde zeuren."
"Pas op het moment dat hij doodziek in bed lag en een paar dagen later dan ook in het
ziekenhuis werd opgenomen, wist ik dat het er echt niet meer van zou gaan komen. Lennaert
was niet iemand die, als hij zich niet lekker voelde, eens goed voor een paar dagen onder
de wol kroop. Hij was regelmatig 'ziek', dat wel. 'Ik heb griep, maar dat heerst', riep hij
dan, en dan was hij na één of twee dagen weer uit bed. Maar Lennaert had dan
helemaal geen griep gehad, Lennaert was gewoon oververmoeid ten gevolge van een gebrek aan
weerstand. En na twee dagen slapen ging het dan wel weer. Op zo'n manier duurt het lang
voordat je in de gaten hebt dat iemand van binnen echt totaal kapot is, zoals bij hem dus
het geval was."
"Vergeet niet dat Lennaert is doorgegaan tot het bittere eind. En pas op het allerlaatst
werd duidelijk hoe ernstig het echt met hem was. Echt, tot drie dagen voor hij in het
ziekenhuis kwam te liggen, heb ik gedacht: 'Het zal moeizaam gaan, maar als hij hier weer
bovenop komt, dan komt het vast wel goed. Dan zal Lennaert ook wel wat verstandiger met
zichzelf omgaan.' Het was immers al de tweede keer dat hij op het randje van de dood
zweefde. Maar deze keer kwam het dus niet meer goed."
Dankbaarheid
'Het Eiland in de Verte', het titelnummer van de nieuwe cd is het gepaste slotstuk geworden.
Het is tevens een van de laatste teksten waar Lennaert Nijgh aan werkte. Boudewijn heeft
hem uiteindelijk voltooid. Het nummer bewijst dat Nijgh in de laatste twee jaar van zijn
leven nog wel degelijk geschreven heeft. Uit die tijd stamt ook het melancholische pareltje
'De Winter', met daarin loepzuiver het watermerk dat de samenwerking tussen Boudewijn en
Lennaert vanaf het prille begin heeft gekenmerkt: de woorden 'andere tijd(en)', zoals die
op elke elpee die de twee samen maakten te vinden zijn.
Een van de opmerkelijkste nummers op de cd is 'Het Land van Koning Jan' - een ontroerend
nummer over incest, maar bovenal een nummer over een gedroomde herinnering van iets dat
nooit bestaan kan hebben. Het lied beschrijft een aanvankelijk uiterst onschuldige liefde
tussen een broertje en een zusje. Samen groeien ze op en ontdekken als seksueel
nieuwsgierig groter groeiende kinderen elkaars lichaam. Maar dan keert de zus zich van haar
broer af.
Boudewijn: "Het is een heel spannende tekst. Maar eigenlijk vooral ook een heel
aandoenlijke. Zeker als je weet dat hij van Lennaert is en je diens achtergronden kent.
Lennaert was enig kind, en had dus helemaal geen zusje. Meisjes zagen hem als een raar
mannetje. Als een 'gnoompje', waar ze niets mee konden. Lennaert zocht als kind zijn heil
daarom bij poppen, die hij rollen liet spelen. Vervolgens is er de situatie van een paar
jaar later, als Lennaert een ontzettende behoefte heeft aan een vriendinnetje en dat maar
niet voor elkaar krijgt. In het licht van dat alles is zijn rol in dit lied extra
aandoenlijk."
"Hij heeft dat tot aan zijn dood zo volgehouden. Anderhalf jaar voor hij stierf was hij
weer hevig verliefd. 'De Winter' gaat over die liefde. Hij zag er inmiddels niet meer uit,
maar had dat zelf kennelijk óf niet in de gaten óf hoopte dat de ander daar
doorheen zou kijken. Ook deze liefde liep op niks uit. Maar nog steeds is er geen
werkelijke verbittering in zijn tekst. Het is zo begripvol en volwassen allemaal."
Intu‹tie
Boudewijn de Groot stapt ook op deze cd weer schijnbaar moeiteloos in de rol van Lennaert
Nijgh. De Groots muziek en Nijghs teksten sluiten naadloos op elkaar aan, versterken elkaar.
Het maakt Boudewijn tot Nijghs mooiste vertolker, of beter: daadwerkelijk de helft van een
muzikale twee-eenheid. Liggen de persoonlijkheden van de twee toch dichter bij elkaar dan
je op het eerste gezicht zou denken?
Boudewijn: "Dat laatste denk ik niet. Waar wij elkaar raken ligt, denk ik, in het begrip
dat we voor elkaar hadden. Letterlijk. Het op de juiste manier herkennen van iets wat
verborgen ligt achter een bepaald woord, een gebaar, een handeling. Of in een bepaalde
reactie. Lennaert en ik zijn op jonge leeftijd vrij intensief met elkaar omgegaan. We waren
17, 18, 19 jaar oud en waren nadrukkelijk bezig met iets gezamenlijks. We maakten filmpjes
samen, we gingen samen naar het strand, en we schreven op een gegeven moment samen liedjes.
Op die leeftijd werk je heel erg vanuit je intu‹tie."
"Lennaert en ik waren het vaak niet met elkaar eens. Maar dan kon ik vanuit zijn karakter
redenerend er wel alle begrip voor opbrengen. Al vond ik hem op dat moment dan wel een lul.
Verder heeft het ook veel te maken met de manier waarop Lennaert schrijft. Hij biedt je
veel ruimte tot identificatie. Zijn teksten blijven nergens op een afstand. Ik zou ze zelf
geschreven kunnen hebben, zo voelt het."
Al luisterend, al pratend, al nummers en teksten doornemend wordt duidelijk dat 'Het Eiland
in de Verte' wel degelijk een cd van Boudewijn de Groot en Lennaert Nijgh is geworden.
Een tekst als 'De Vondeling van Ameland' mag dan onmiskenbaar van Freek de Jonge zijn,
het idioom en het onderwerp liggen heel dicht bij die van Nijgh. In 'De Blauwe Uren' neemt
de zanger persoonlijk afscheid van zijn vriend en tekstdichter. 'Het Eiland in de Verte'
is, met de gevoelige melodielijnen van Boudewijn een klein monument, een requiem voor
Lennaert Nijgh.
Hoe nu verder? De samenwerking met Freek de Jonge en Jan Rot zal worden voortgezet.
En er liggen nog twee - ruwe - teksten van Nijgh op de plank. Zichzelf noemt Boudewijn 'een
te onzekere factor' als tekstschrijver. "Nee, ik durf op dit moment dus nog steeds niet met
zekerheid te zeggen dat ik in staat ben om hierna een nieuwe plaat te maken. Dat zal
blijken. Ja, je mag best stellen dat mijn afhankelijkheid van Lennaert als tekstschrijver
nu duidelijk zal worden."
|
|